Web 3.0 Nedir?
İnternet ortaya çıktığı günden bu yana büyük oranda değişti. İnternet Aktarımlı Sohbet’ten (IRC) modern sosyal medyaya kadar insan etkileşimlerinin başlıca öğelerinden biri haline geldi ve hala da değişmeye devam ediyor.
Web 3.0, büyük oranda makine öğrenimi ve yapay zeka üzerine dayanan yeni nesil internet teknolojisidir. Verinin makine temelli şekilde değerlendirilmesi üzerine odaklanan daha açık, bağlantılı ve zeki web siteleri ve web uygulamaları yaratmayı amaçlar.
Web 3.0, yapay zekanın ve makine öğrenimi tekniklerinin kullanımıyla kullanıcıya hitap eden ve daha fazla kişiselleştirilmiş bilgiyi daha hızlı şekilde sunmayı amaçlar. Bunu yapmak da daha akıllı arama algoritmalarının kullanımıyla ve Büyük Veri analitiklerinin geliştirilmesiyle mümkün olabilir.
Mevcut web siteleri tipik olarak statik verilere ya da forumlar ve sosyal medya gibi kullanıcı kaynaklı içeriklere sahiptir. Bu durumda bilgi daha geniş bir kitleye yayınlanabilse de, kişisel ihtiyaçlara göre düzenlenemez. Bir web sitesinin bilgiyi gerçek hayattaki insan iletişimine benzer şekilde her bir kullanıcıya özel olarak düzenleyebilmesi gerekir.
World Wide Web’in yaratıcısı bilgisayar bilimci Tim Berners-Lee bu Semantik Web fikrini 1999 yılında açıklamıştır:
Web’in (ve buradaki bilgisayarların) Web üzerindeki tüm veriyi (içerik, bağlantılar ve bilgisayarlarla insanlar arasındaki işlemler) analiz edebilme becerisine sahip olmasını hayal ediyorum. Bunu mümkün kılacak bir “Semantik Web” henüz yaratılmadı fakat yaratıldığında alım satımda, bürokraside ve günlük hayatlarımızda sürekli kullanılan mekanizmalar makinelerin birbirleriyle konuşmaları aracılığıyla idare edilecek.
Web 3.0’da çok büyük miktarda bilgi web siteleri ve uygulamaları tarafından kullanılabilir olacak ve bu bilgiyi bireysel kullanıcıya anlamlı gelecek şekilde anlayabilecek ve kullanabilecekler.
İnternetin evriminin kısa bir tarihi
Web siteleri ve web uygulamaları geçtiğimiz on yıllarda büyük oranda değişiklik gösterdi. Statik sitelerden kullanıcıların etkileşim kurabileceği ve değiştirebileceği veri kaynaklı siteler haline geldiler.
Web 1.0
Orijinal internet şu an Web 1.0 olarak bilinen kavrama dayanır. Bu kavram 1999 yılında yazar ve web tasarımcısı Darci DiNucci tarafından Web 1.0 ile Web 2.0’ı birbirinden ayırırken ortaya atıldı. 1990’ların başlarında web siteleri yalnızca bilgiyi görüntüleme becerisine sahip olan statik HTML sayfaları kullanılarak inşa ediliyordu ve kullanıcıların veriyi değiştirmesi mümkün değildi.
Web 2.0
Bu yaklaşım 1990’ların sonlarında daha interaktif bir internetin şekillenmesiyle bu yönde değişmeye başladı. Web 2.0 ile kullanıcılar veri tabanlarının, sunucu taraflı süreçlerin, formların ve sosyal medyanın kullanımı aracılığıyla web siteleriyle etkileşim kurabilmeye başladı.
Böylece statikten daha dinamik bir web’e doğru değişim başladı. Web 2.0, kullanıcı kaynaklı içeriğe ve farklı siteler ile uygulamalar arasında karşılıklı çalışabilirliğe daha fazla önem veriyordu. Web 2.0’da gözlem daha arka planda katılım ise daha ön plandaydı. 2000’lerin ortasında birçok web sitesi Web 2.0’a geçiş yaptı.
Gelecek
İnternetin tarihine baktığımızda semantik anlamda daha zeki bir web’in evrimi mantıklı geliyor. Veri ilk olarak kullanıcılara statik olarak sunuluyordu. Daha sonra kullanıcılar bu veriyle dinamik şekilde etkileşim kurabilmeye başladı. Artık bu verinin tamamı kullanıcı deneyimini iyileştirmek ve Web’i daha kişiselleştirilmiş ve tanıdık hale getirmek için algoritmalar tarafından kullanılacak.
Web 3.0 tam olarak tanımlanmış olmasa da, blockchain, açık kaynak yazılım, sanal gerçeklik, Nesnelerin İnterneti (IoT) ve benzer birçok eşler arası (P2P) teknolojiyi ileriye taşıyabilir.
Şu anda birçok uygulama yalnızca tek bir işletim sistemi üzerinde çalışabiliyor. Web 3.0 uygulamaların cihazdan daha bağımsız hale gelmesine yardımcı olabilir. Diğer bir deyişle uygulamalar ek geliştirme masrafı olmadan birçok farklı türde donanım ve yazılım üzerinde çalışır hale gelebilir.
Web 3.0 interneti daha açık ve merkeziyetsiz hale getirmeyi de amaçlar. Mevcut çerçeve dahilinde kullanıcılar sistemlerinden geçen bilgileri izlemek için ağ sunucularına ve hücresel sunuculara ihtiyaç duyar. Dağıtılmış kayıt defteri teknolojilerinin gelişmesiyle bu durum yakında değişebilir ve kullanıcılar kendi verilerinin mülkiyetini kendi ellerine alabilir.
Web 3.0’ı kendinden öncekilerden üstün kılan nedir?
-Merkezi kontrol noktası olmaması: Aracılar denklemden çıktığı için kullanıcı verisi aracılar tarafından kontrol edilemez. Bu da devletlerin ya da şirketlerin uygulayabileceği sansür riskini ve Hizmet Reddi (DoS) saldırılarının etkisini azaltır.
-Artan bilgi bağlantısallığı: Daha fazla ürün internete bağlandıkça, daha büyük veri setleri analiz edilmek üzere daha fazla veriyi algoritmalara sunmaya başlar. Böylece algoritmalar bireysel kullanıcıların özel ihtiyaçlarına hitap eden daha doğru bilgileri ortaya çıkarabilir.
-Daha verimli görüntüleme: Eskiden arama motorlarını kullanırken en iyi sonuçları bulabilmek oldukça zordu. Fakat yıllar içinde bu motorların arama bağlamına ve meta verilere dayanarak semantik olarak daha alakalı sonuçlar getirme becerisi arttı. Böylece herhangi birinin oldukça kolay bir şekilde aradığı bilgiye ulaşmasını mümkün kılan daha rahat bir web görüntüleme deneyimi yaratıldı.
-Web 2.0 aynı zamanda sosyal işaretleme sistemlerini de getirdi fakat bunlar manipüle edilebilir. Daha zeki algoritmalarla, manipüle edilmiş sonuçlar yapay zeka tarafından filtrelenebilir.
-Daha başarılı reklamlar ve pazarlama Hiç kimse online reklam yağmuruna tutulmaktan hoşlanmaz. Fakat eğer reklamlar kişinin ilgilerine ve ihtiyaçlarına hitap ediyorsa, rahatsızlık vermek yerine faydalı olabilir. Web 3.0 daha zeki yapay zeka sistemlerini kullanarak reklamcılığı geliştirmeyi ve tüketici verisine dayanarak belirli kitleleri hedef almayı amaçlar.
-Daha iyi müşteri desteği: Konu web siteleri ve web uygulamaları olduğunda, daha iyi bir kullanıcı deneyimi için müşteri hizmetleri anahtar bir rol oynar. Fakat masrafı çok yüksek olduğu için başarı gösteren birçok web hizmeti müşteri hizmeti operasyonlarını benzer derecede ölçeklendirmeyi başaramaz. Aynı anda birden fazla müşteriyle konuşabilen daha zeki sohbet motorlarının kullanımıyla kullanıcılar destek birimleriyle etkileşim kurarken daha iyi bir deneyim yaşayabilir.
Son Fikirler
İnternetin evrimi oldukça uzun bir yol katetti ve şüphesiz gelecekte de birçok değişiklikle karşı karşıya kalacak.
Kullanılabilir verinin, web sitelerinin ve uygulamaların büyük oranda artışı web’i dünyanın her yerinden artan sayıda kullanıcı için önemli ölçüde daha iyi bir deneyim sunacak hale getirme potansiyeli barındırıyor.
Henüz Web 3.0 için net bir tanım yaratılmamış olsa da, diğer teknolojik alanlardaki inovasyonlar sayesinde değişim hali hazırda başladı.
Kaynak : https://academy.binance.com/tr/articles/the-evolution-of-the-internet-web-3-0-explained